Katha:1.1.29
Added/updated by bot page katha:1.1.29 |
|||
| Line 17: | Line 17: | ||
|- | |- | ||
| यस्मिन् || yasmin || जिसमें – वह जिसमें || in which || | | यस्मिन् || yasmin || जिसमें – वह जिसमें || in which || | ||
|- | |||
| इदं || idam || यह – यह (वस्तु) || this || | | इदं || idam || यह – यह (वस्तु) || this || | ||
|- | |||
| विचिकित्सन्ति || vicikitsanti || संदेह करते हैं – संदेह करना || doubt || | | विचिकित्सन्ति || vicikitsanti || संदेह करते हैं – संदेह करना || doubt || | ||
|- | |||
| मृत्यः || mṛtyo || हे मृत्यु – मृत्यु (देवता) || O Mṛtyu (Death) || | | मृत्यः || mṛtyo || हे मृत्यु – मृत्यु (देवता) || O Mṛtyu (Death) || | ||
|- | |||
| यत् || yat || जो – वह जो || that which || | | यत् || yat || जो – वह जो || that which || | ||
|- | |||
| साम्पराये || sāmparāye || परलोक में – मृत्यु के बाद की अवस्था || in the hereafter (after death) || | | साम्पराये || sāmparāye || परलोक में – मृत्यु के बाद की अवस्था || in the hereafter (after death) || | ||
|- | |||
| महति || mahati || महान् – महान् (विषय) || great (subject) || | | महति || mahati || महान् – महान् (विषय) || great (subject) || | ||
|- | |||
| ब्रूहि || brūhi || बताओ – कहना || tell || | | ब्रूहि || brūhi || बताओ – कहना || tell || | ||
|- | |||
| नः || naḥ || हमें – हमारे लिए || to us || | | नः || naḥ || हमें – हमारे लिए || to us || | ||
|- | |||
| तत् || tat || वह – वह (वस्तु) || that || | | तत् || tat || वह – वह (वस्तु) || that || | ||
|- | |||
| यः || yaḥ || जो – वह जो || which || | | यः || yaḥ || जो – वह जो || which || | ||
|- | |||
| अयम् || ayam || यह – यह (विषय) || this || | | अयम् || ayam || यह – यह (विषय) || this || | ||
|- | |||
| वरः || varaḥ || वर – वरदान || boon || | | वरः || varaḥ || वर – वरदान || boon || | ||
|- | |||
| गूढम् || gūḍham || गुप्त – रहस्य || secret || | | गूढम् || gūḍham || गुप्त – रहस्य || secret || | ||
|- | |||
| अनुप्रविष्टः || anupraviṣṭaḥ || प्रविष्ट हुआ – भीतर प्रवेश किया हुआ || entered into || | | अनुप्रविष्टः || anupraviṣṭaḥ || प्रविष्ट हुआ – भीतर प्रवेश किया हुआ || entered into || | ||
|- | |||
| न || na || नहीं – नहीं || not || | | न || na || नहीं – नहीं || not || | ||
|- | |||
| अन्यं || anyam || अन्य – दूसरा || other || | | अन्यं || anyam || अन्य – दूसरा || other || | ||
|- | |||
| तस्मात् || tasmāt || उससे – उससे (विषय) || than that || | | तस्मात् || tasmāt || उससे – उससे (विषय) || than that || | ||
|- | |||
| नचिकेता || naciketā || नचिकेता – नचिकेता (ऋषि का नाम) || Naciketā (name of sage) || | | नचिकेता || naciketā || नचिकेता – नचिकेता (ऋषि का नाम) || Naciketā (name of sage) || | ||
|- | |||
| वृणीते || vṛṇīte || चाहता है – चुनना || chooses/craves || | | वृणीते || vṛṇīte || चाहता है – चुनना || chooses/craves || | ||
|- | |||
|} | |} | ||
Latest revision as of 10:19, 18 May 2025
Mantra 1.1.29
Original Text:
यस्मिन्निदं विचिकित्सन्ति मृत्यो यत्साम्पराये महति ब्रूहि नस्तत् । योऽयं वरो गूढमनुप्रविष्टो नान्यं तस्मान्नचिकेता वृणीते ॥ २९ ॥
yasminnidaṃ vicikitsanti mṛtyo yatsāmparāye mahati brūhi nastat | yo’yaṃ varo gūḍhamanupraviṣṭo nānyaṃ tasmānnaciketā vṛṇīte || 29 ||
| Sanskrit Term | Transliteration | Hindi Meaning | English Word or Meaning | Comments |
|---|---|---|---|---|
| यस्मिन् | yasmin | जिसमें – वह जिसमें | in which | |
| इदं | idam | यह – यह (वस्तु) | this | |
| विचिकित्सन्ति | vicikitsanti | संदेह करते हैं – संदेह करना | doubt | |
| मृत्यः | mṛtyo | हे मृत्यु – मृत्यु (देवता) | O Mṛtyu (Death) | |
| यत् | yat | जो – वह जो | that which | |
| साम्पराये | sāmparāye | परलोक में – मृत्यु के बाद की अवस्था | in the hereafter (after death) | |
| महति | mahati | महान् – महान् (विषय) | great (subject) | |
| ब्रूहि | brūhi | बताओ – कहना | tell | |
| नः | naḥ | हमें – हमारे लिए | to us | |
| तत् | tat | वह – वह (वस्तु) | that | |
| यः | yaḥ | जो – वह जो | which | |
| अयम् | ayam | यह – यह (विषय) | this | |
| वरः | varaḥ | वर – वरदान | boon | |
| गूढम् | gūḍham | गुप्त – रहस्य | secret | |
| अनुप्रविष्टः | anupraviṣṭaḥ | प्रविष्ट हुआ – भीतर प्रवेश किया हुआ | entered into | |
| न | na | नहीं – नहीं | not | |
| अन्यं | anyam | अन्य – दूसरा | other | |
| तस्मात् | tasmāt | उससे – उससे (विषय) | than that | |
| नचिकेता | naciketā | नचिकेता – नचिकेता (ऋषि का नाम) | Naciketā (name of sage) | |
| वृणीते | vṛṇīte | चाहता है – चुनना | chooses/craves |
Translation/Explanation
Hindi: हे मृत्यु! हमें वही बताओ जिसमें लोग संदेह करते हैं, जो महान् परलोक (मृत्यु के बाद की अवस्था) से सम्बन्धित है। यही वह वरदान है जो रहस्य में प्रविष्ट है, इसके अतिरिक्त नचिकेता कोई अन्य वरदान नहीं चाहता।
English: O Mṛtyu, tell us that about which people have doubt, which concerns the great sāmparāya (the hereafter, the state after death). This is the boon that has entered into the secret; Naciketā chooses no other boon than this.
Commentary
Therefore, giving up the idea of tempting me by promise of ephemeral objects, tell us, O Mṛtyu, that which was solicited by me, i.e., the well-ascertained knowledge of the ātman, about which they doubt whether it is or is not, when men die, which relates to the world to come and which serves to be of great benefit. Why say much? Than the present boon about the ātman which goes into an inexplicable secret, no other boon which is to be craved for only by the ignorant and whose subject is something transitory, Naciketā does crave for, even in thought. The Śruti itself says this.